خوردگی (Corrosion) فرآیندی است که طی آن مواد، به‌ویژه فلزات، در اثر واکنش شیمیایی یا الکتروشیمیایی با محیط اطراف خود تخریب می‌شوند. انواع خوردگی بر اساس مکانیزم، ظاهر، یا شرایط محیطی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در زیر به انواع اصلی خوردگی اشاره می‌کنم:
1. *خوردگی یکنواخت (Uniform Corrosion):*
- شایع‌ترین نوع خوردگی است که در آن سطح فلز به‌صورت یکنواخت تخریب می‌شود.
- مثال: زنگ‌زدگی آهن در معرض رطوبت و اکسیژن.
- ویژگی: قابل پیش‌بینی و کنترل نسبتاً آسان.
2. *خوردگی گالوانیکی (Galvanic Corrosion):*
- زمانی رخ می‌دهد که دو فلز با پتانسیل الکتروشیمیایی متفاوت در تماس با یکدیگر و در حضور یک الکترولیت (مانند آب نمک) قرار گیرند.
- مثال: اتصال فولاد و مس در محیط مرطوب.
- ویژگی: فلز با پتانسیل کمتر (آند) خورده می‌شود.
3. *خوردگی حفره‌ای (Pitting Corrosion):*
- خوردگی موضعی که منجر به ایجاد حفرات یا سوراخ‌های کوچک روی سطح فلز می‌شود.
- مثال: خوردگی فولاد ضدزنگ در محیط‌های حاوی کلرید.
- ویژگی: خطرناک به دلیل دشواری تشخیص و تخریب عمیق.
4. *خوردگی شکافی (Crevice Corrosion):*
- در نواحی باریک یا شکاف‌هایی که دسترسی به اکسیژن محدود است، رخ می‌دهد.
- مثال: زیر واشرها یا درزهای اتصالات.
- ویژگی: معمولاً در محیط‌های حاوی یون‌های کلرید شدت می‌یابد.
5. *خوردگی بین‌دانه‌ای (Intergranular Corrosion):*
- خوردگی در مرز دانه‌های کریستالی فلز رخ می‌دهد، معمولاً به دلیل تفاوت در ترکیب شیمیایی یا ساختار.
- مثال: در فولادهای ضدزنگ حساس‌شده در اثر جوشکاری.
- ویژگی: باعث کاهش استحکام مکانیکی می‌شود.
6. *خوردگی تنشی (Stress Corrosion Cracking):*
- ترک‌خوردگی ناشی از ترکیب تنش مکانیکی و محیط خورنده.
- مثال: ترک در لوله‌های فولادی در محیط‌های حاوی آمونیاک.
- ویژگی: ترک‌ها معمولاً شکننده و غیرقابل پیش‌بینی هستند.
7. *خوردگی فرسایشی (Erosion-Corrosion):*
- ترکیبی از خوردگی شیمیایی و سایش مکانیکی ناشی از جریان سیال یا ذرات معلق.
- مثال: تخریب لوله‌های حامل سیالات ساینده.
- ویژگی: در سرعت‌های بالای جریان سیال شدت می‌یابد.
8. *خوردگی میکروبی (Microbiologically Influenced Corrosion):*
- ناشی از فعالیت میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌های کاهنده سولفات.
- مثال: خوردگی در خطوط لوله نفت و گاز.
- ویژگی: معمولاً در محیط‌های مرطوب و کم‌اکسیژن رخ می‌دهد.
9. *خوردگی انتخابی (Selective Corrosion):*
- زمانی که یکی از اجزای آلیاژ به‌صورت انتخابی خورده می‌شود.
- مثال: حذف روی از آلیاژ برنج (Dezincification).
- ویژگی: باعث تضعیف ساختار آلیاژ می‌شود.
10. *خوردگی ناشی از هیدروژن (Hydrogen Embrittlement):*
- نفوذ هیدروژن به داخل فلز که باعث شکنندگی و ترک می‌شود.
- مثال: در فولادهای با استحکام بالا در محیط‌های اسیدی.
- ویژگی: کاهش انعطاف‌پذیری فلز.
هر نوع خوردگی به شرایط محیطی، جنس ماده، و کاربرد آن بستگی دارد. برای کنترل خوردگی می‌توان از روش‌هایی مانند پوشش‌دهی، استفاده از آلیاژهای مقاوم، حفاظت کاتدی، یا مهارکننده‌های شیمیایی استفاده کرد.
